Wielokrotnie podkreślaliśmy, jak istotny jest właściwy sposób wprowadzania wyrobu budowlanego do obrotu na rynku, który umożliwia jego legalną sprzedaż. Kluczowym elementem tego procesu jest zbadanie produktu na zgodność z normą – europejską lub krajową.

W poniższym artykule przedstawiamy podstawowe informacje związane z dopuszczeniem wyrobów budowlanych do sprzedaży. Wyjaśniamy również kluczowe pojęcia związane z tą procedurą.

Czym jest norma zharmonizowana?

Normy hEN opracowuje się na podstawie mandatów wydanych przez Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN). Są to dokumenty opisujące graniczne wartości właściwości użytkowych wyrobu i wytyczne dotyczące sposobu przeprowadzenia badań tychże produktów. O tym, czy dany wyrób może być objęty zakresem normy decyduje możliwość zadeklarowania jego pełnego typu ustalonego przez producenta. Wyrób pełnego typu to produkt, który charakteryzuje się spełnianiem określonych właściwości użytkowych, które pozwalają na zakwalifikowanie go do reprezentatywnych poziomów lub klas wyrobów budowlanych oraz wyprodukowany jest w konkretnym procesie produkcyjnym, poprzez zastosowanie właściwie określonych kombinacji surowców lub innych składników.

Czym są Krajowa Ocena Techniczna (KOT) oraz Europejska Ocena Techniczna (EOT)?

Oceny techniczne do końca 2016 roku były nazywane aprobatami technicznymi. Zarówno europejska, jak i krajowa ocena techniczna stanowi udokumentowaną, pozytywną ocenę właściwości użytkowych zasadniczych charakterystyk wyrobu budowlanego, które zgodnie z zamierzonym zastosowaniem mają wpływ na spełnienie podstawowych wymagań przez obiekty budowlane, w których wyrób będzie zastosowany. Oceny dokonuje się najczęściej wtedy, gdy dla danego produktu budowlanego nie opracowano normy zharmonizowanej lub innego dokumentu odniesienia.

Systemy oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych wyrobu

Obecnie funkcjonuje 5 różnych systemów oceny, oznaczonych jako system 1, 1+, 2+,3 oraz 4. W zależności od tego, według którego systemu powinien być badany dany produkt, inny będzie zakres obowiązków producenta oraz jednostki certyfikującej. Systemy oceny oraz weryfikacji stałości właściwości użytkowych wyrobu określają zakres działań związanych z oceną oraz weryfikacją parametrów danego produktu budowlanego. Dzięki temu możliwa jest standaryzacja branży budowlanej oraz zapewnienie najwyższej jakości wykonania wyrobów dostępnych na rynku. Informacja o tym, jaki system jest właściwy dla wybranego wyrobu budowlanego znajduje się m.in. w Załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym.

Zakładowa Kontrola Produkcji (ZKP)

Powołanie Zakładowej Kontroli Produkcji to jeden z obowiązków ciążących na producencie wyrobów budowlanych, będący konsekwencją uzyskania krajowego znaku budowlanego B lub europejskiego CE. ZKP jest odpowiedzialna za weryfikację właściwości użytkowych produktu, zarówno w trakcie produkcji, jak i po wprowadzeniu wyrobu na rynek. Podstawę weryfikacji stanowią zapisy systemu oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych wyrobu. Informacja o tym, jaki system jest odpowiedni dla danego wyrobu budowlanego znajduje się bezpośrednio w treści normy lub oceny technicznej oraz we wspominanym Załączniku nr 1. Dopiero po powołaniu ZKP możliwe jest wydanie Deklaracji Właściwości Użytkowych i tym samym legalne sprzedawanie wyrobu.

Deklaracja Właściwości Użytkowych (DWU)

Deklaracja Właściwości Użytkowych to dokument, który należy sporządzić po pozytywnym przejściu badań laboratoryjnych. DWU zawiera takie informacje jak m.in. zamierzone zastosowanie wyrobu budowlanego, niepowtarzalny kod identyfikacji typu produktu, nazwę producenta, informacje o właściwym systemie oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych oraz o dokumencie, na podstawie którego przyznany został znak budowlany B lub CE, a także deklarowane właściwości wyrobu budowlanego. Deklaracja Właściwości Użytkowych zastąpiła funkcjonującą do tej pory Krajową Deklarację Zgodności (KDZ), która wydawana była wraz z aprobatami technicznymi. W porównaniu do KDZ, która jedynie odsyłała do dokumentów odniesienia, takich jak raporty z badań lub normy, DWU zawiera bardziej szczegółowe informacje na temat wyrobu budowlanego. Krajowa Deklaracja Zgodności jest dokumentem obowiązującym tylko w przypadku tych produktów, dla których wydano aprobaty techniczne, których termin ważności nie dobiegł jeszcze końca. Po ich wygaśnięciu KDZ zostanie całkowicie wycofana.

Uproszczony schemat dopuszczenia wyrobu do obrotu

Na samym początku należy zaznaczyć, że obowiązek uzyskania stosownego znaku (CE lub krajowego znaku budowlanego B) spoczywa na firmie, która jako pierwsza wprowadza dany wyrób budowlany na rynek europejski. Tym samym dotyczy to zarówno producentów, dystrybutorów, jak i sprzedawców. Istnieją dwie zasadnicze drogi legalnego wprowadzenia produktu do obrotu: europejska oraz krajowa.

Droga europejska

Na podstawie europejskiej normy, nazwanej zharmonizowaną (hEN), określane są właściwości użytkowe wyrobu i jego możliwe zastosowanie, a także metodologia badania. Obecność normy zharmonizowanej oznacza również, że produkt może być przebadany tylko w oparciu o wytyczne w niej ujęte – podstawą badań nie może być ani norma krajowa, ani żadna inna. Za przeprowadzenie badań odpowiedzialne jest akredytowane, notyfikowane laboratorium, posiadające stosowne uprawnienia. W zakresie okuć jest to np. Instytut Techniki Budowlanej (ITB).

Jeżeli produkt przejdzie pozytywnie badania, otrzymuje znak CE, potwierdzający jego właściwości i stanowiący gwarancję najwyższej jakości wykonania. Kolejnym krokiem podejmowanym przez producenta w procesie dopuszczenia do obrotu, jest powołanie Zakładowej Kontroli Produkcji oraz wydanie Deklaracji Właściwości Użytkowych dla danego produktu. Dopiero po spełnieniu tych obowiązków, wyrób budowlany może zostać wprowadzony na rynek.

W sytuacji, gdy dla danego produktu nie ma normy zharmonizowanej, producent może zwrócić się do uprawnionych jednostek z wnioskiem o opracowanie Europejskiej Oceny Technicznej. Jeżeli tego nie zrobi, ma obowiązek przebadania wyrobu na zgodność z Polską Normą, na podstawie której przyznany zostaje znak budowlany B.

Jeśli producent zdecyduje się jednak na uzyskanie EOT, pełni ona wówczas podobną funkcję jak norma hEN i opracowywana jest na podstawie Europejskich Dokumentów Oceny, które precyzują metodologię badań produktu. Jeżeli wyrób budowlany zostanie przebadany zgodnie z wymogami ujętymi w EOT, skutkuje to takim samym rezultatem jak w przypadku badań na zgodność z normą hEN – przyznaniem znaku CE.

Droga krajowa

Jeżeli jednak producent nie zdecyduje się na uzyskanie Europejskiej Oceny Technicznej, ma on obowiązek zbadać produkt w oparciu o wytyczne ujęte w Polskiej Normie (PN). Sytuacja wygląda wówczas analogicznie jak w przypadku normy europejskiej – pozytywna, laboratoryjna weryfikacja właściwości użytkowych wyrobu przeprowadzona na podstawie metodologii opisanej w Polskiej Normie, skutkuje przyznaniem krajowego znaku budowlanego B, a następnie powołaniem Zakładowej Kontroli Produkcji oraz wydaniem Krajowej Deklaracji Właściwości Użytkowych (KDWU).

Gdy nie ma Polskiej Normy, konieczne jest wydanie Krajowej Oceny Technicznej, która pełni taką samą rolę jak Europejska Ocena Techniczna. Na jej podstawie również przyznawany jest znak budowlany B, będący krajowym potwierdzeniem parametrów danego produktu.

Warto jednak zaznaczyć, że w przypadku niektórych grup wyrobów budowlanych, takich jak m.in. szklane balustrady oraz daszki szklane, obowiązki producenta, w tym przeprowadzenie badań zgodnych z normą lub KOT, powołanie ZKP oraz wydanie DWU to nie koniec obowiązkowych czynności związanych z wykorzystaniem danego produktu. Prawidłowe zastosowanie wyrobu budowlanego obliguje także wykonawcę do tego, by produkt został wykorzystany zgodnie z obliczeniami i wytycznymi osoby posiadającej uprawnienia budowlane, w tym np. architekta lub projektanta. Obliczenia te powinny uwzględniać indywidualną specyfikację projektu, w tym właściwości określonej budowy takie jak np. materiał, z którego zostały wykonane ściany budynku (np. cegła ceramiczna, żelbet albo pustak), bądź inny element, do którego mocowane będą okucia. Są to obowiązki spoczywające na wykonawcy, nie zaś producencie.

Okucia CDA Polska

Od początku naszej działalności stawiamy na to, by oferowane przez nas produkty były bezpieczne, funkcjonalne i wykonane z najwyższej jakości materiałów. Naturalną konsekwencją takiego podejścia jest systematyczne badanie naszych okuć oraz weryfikacja ich właściwości użytkowych, czyli kluczowych parametrów danego wyrobu budowlanego. Do tej pory znak budowlany B lub CE został przyznany takim produktom jak między innymi mocowania do daszków szklanych MERANO, okucia punktowe PIEMONTE, mocowania z serii COMO, zamykacz dolny FS880 z kolekcji FIRENZE, zawiasy GX BOLOGNA, a także zamki i zawiasy z serii ERICE LINE. Więcej informacji na temat certyfikatów przyznanych naszym okuciom można znaleźć na naszej stronie, pod adresem www.cdapolska.pl.